جمعیت و سرزمین کردستان

كردها در سرتاسر ايران پخش هستند.^{[۱] [۲]}

مناطق کردزبان در ایران در استان‌های آذربایجان غربی، ایلام، کردستان، کرمانشاه، خراسان شمالی بوده و همچنین در مناطقی از استان‌های گیلان یعنی لوشان و چمخاله و لنگرود و استان‌های قزوين، فارس و مازندران و بلوچستان نیز جمعیتهای پراکنده کرد زندگی می‌کنند.^[۳]

در جمهوری آذربایجان، ارمنستان و در کردستان ترکیه، کردستان عراق و کردستان سوریه نیز کردها زندگی می‌کنند. در مرکز آناتولی نیز مناطق کوچک و پراکنده‌ای از کردزبان‌ها وجود دارد.

تمام سرزمین کردستان از زمان امپراتوری ماد تا سال ۱۵۱۴ میلادی یکی از ایالات ایران بود. در جنگ چالدران که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در سال ۱۵۱۴ میلادی انجام گرفت بر اثر شکست ایران، بخشی از سرزمین کردستان از ایران جدا شد و نصیب عثمانی گردید. امپراتوری عثمانی سالها بر بخش جدا شده سرزمین کردستان از ایران، فرمان‌راند تا اینکه با پایان جنگ جهانی اول و نابودی امپراتوری عثمانی متصرفات آن: سرزمین کردستان، سرزمینهای عربی، آسیای کوچک و بالکان تدریجا تقسیم و یا مستقل گردیدند. بخش جدا شده سرزمین کردستان از ایران، در نقشهٔ جغرافیای امروزی در سه کشور ترکیه، عراق، و سوریه قرار می‌گیرد.

كردها در سرتاسر ايران پخش هستند.^{[۱] [۲]}

مناطق کردزبان در ایران در استان‌های آذربایجان غربی، ایلام، کردستان، کرمانشاه، خراسان شمالی بوده و همچنین در مناطقی از استان‌های گیلان یعنی لوشان و چمخاله و لنگرود و استان‌های قزوين، فارس و مازندران و بلوچستان نیز جمعیتهای پراکنده کرد زندگی می‌کنند.^[۳]

در جمهوری آذربایجان، ارمنستان و در کردستان ترکیه، کردستان عراق و کردستان سوریه نیز کردها زندگی می‌کنند. در مرکز آناتولی نیز مناطق کوچک و پراکنده‌ای از کردزبان‌ها وجود دارد.

تمام سرزمین کردستان از زمان امپراتوری ماد تا سال ۱۵۱۴ میلادی یکی از ایالات ایران بود. در جنگ چالدران که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در سال ۱۵۱۴ میلادی انجام گرفت بر اثر شکست ایران، بخشی از سرزمین کردستان از ایران جدا شد و نصیب عثمانی گردید. امپراتوری عثمانی سالها بر بخش جدا شده سرزمین کردستان از ایران، فرمان‌راند تا اینکه با پایان جنگ جهانی اول و نابودی امپراتوری عثمانی متصرفات آن: سرزمین کردستان، سرزمینهای عربی، آسیای کوچک و بالکان تدریجا تقسیم و یا مستقل گردیدند. بخش جدا شده سرزمین کردستان از ایران، در نقشهٔ جغرافیای امروزی در سه کشور ترکیه، عراق، و سوریه قرار می‌گیرد.

 

مناطق کردنشین

 جغرافیا

این سرزمین بخش‌های گسترده‌ای از غرب و شمال غربی ایران، شرق و جنوب شرقی ترکیه، شمال و شمال شرقی عراق، و نیز شمال شرقی سوریه را شامل می‌شود که عمدتاً کوهستان‌های مرتفع با کوه‌های سر به فلک کشیده می‌باشد. مساحت منطقه به طور تقرییبی به وسعت ۱۹۰۰۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد. جمعیت کردها ۲۵ میلیون تن [۱] برآورد شده‌است که ۵ تا ۷ میلیون تن از آنها در ایران زندگی می‌کنند. بیشتر کردهای ایران در استان‌های آذربایجان غربی، ایلام، کردستان، کرمانشاه، لرستان، گیلان، و خراسان شمالی به سر می‌برند.

ناحیه زیست کردها عمدتاً کوهستانی است که از شرق به وسیله دامنه‌های شرقی کوه‌های زاگرس و دریاچه ارومیه منتهی می‌شود. از این قسمت به طرف جنوب و حد فاصل همدان و سنندج امتداد می‌یابد. در طرف جنوب هم بعد از دور زدن کرمانشاه و کرکوک به موصل ختم می‌شود. از شمال به طرف ماردین، ویران‌شهر و اورفه امتداد یافته , آن گاه از شمال به طرف ملطیه و حوزه رود فرات می‌رود تا به کمالیه میرسد. در قسمت‌های شمالی کردستان محدود به کوهستانهای مرگان داغ و هارال داغ است که به طرف ارزنجان و ارزروم امتداد یافته و تا کوههای آرارات پیشرفته که مرز طبیعی بین ترک‌ها در شمال و کردها در جنوب به شمار می‌رود.البته بسیارند کردهایی که در خارج از این محدوده بیان شده زندگی می‌کنند اما در آن مناطق در اقلیت هستند.

محدودهٔ جغرافیایی این مناطق مورد مناقشه است. این مناقشه از آن‌جا ناشی می‌شود که در مورد دسته‌بندی زبان کردی هنوز اجماعی وجود ندارد.^{[نیازمند منبع]} از جمله گروهی از ناسیونالیست‌های کرد، قوم لر و لرزبانان و بختیاری‌زبانان و زازاها و دیگران را "کرد" می‌شمارند که خود مردم این اقوام با این دسته‌بندی مخالفت دارند.^{[نیازمند منبع]}

مناطق کردها اگر چه کوهستانی است اما همین مناطق کوهستانی دارای دره‌های وسیع و حاصلخیزی نیز می‌باشد. کوههای این منطقه در زمستان‌ها پوشیده از برف است و در تابستان‌ها با آب شدن برفها به مانند فرشی سبز رنگ از زیباترین مناطق دیدنی جهان می‌شود. چراگاه‌های آن که در دورانهای دور پرورش دهنده اسب‌های مادی بوده‌اند امروزه نیز برای چرای گوسفندهای عشایر و ایلات کرد از اهمیت به سزایی برخوردارند.

 در ایران

كردها در سرتاسر ايران پخش هستند.^{[۴] [۵]}

بخش‌های کردنشین ایران از شمال استان آذربایجان غربی شروع می‌شود و با در بر گرفتن نیمه غربی و جنوبی این استان، دیگر استان‌های غرب ایران یعنی استان کردستان، کرمانشاه، ایلام بوده و خراسان شمالی و همچنین در مناطقی از استان‌های گیلان یعنی لوشان و چمخاله و لنگرود در استان‌های قزوين، فارس و مازندران نیز جمعیتهای پراکنده کرد زندگی می‌کنند.^[۶] را شامل می‌شود.

کرد‌ها به دیگر نقاط ایران نیز مهاجرت کرده‌اند کردهای خراسان و بلوچستان از این قبیل می‌باشند. کردهای خراسان را شاه اسماعیل به خراسان کوچاند و در شمال آن سرزمین، در نواحی ابیورد و دره گز و باخرز تا حدود مرو مسکن داد؛ تا در برابر ازبکان و ترکمانان مهاجم سدی باشند.

 در عراق

کردستان عراق شامل استان‌های اربیل، سلیمانیه، دهوک، کرکوک, خانقین و قسمتهای شمالی استان موصل میباشد.

به طور کلی از بدو تاریخ کوه‌های بالای میان‌رودان مسکن و جایگاه مردمی بوده‌است که با امپراتوری‌های جلگه‌ها یعنی امپراتوری‌های بابل و آشور جنگیده و گاه آنها را شکست می‌داده‌اند.

 در ترکیه

کردستان ترکیه شامل بخش‌های وسیعی از شرق و جنوب شرقی این کشور در مجاورت با کشورهای ایران، ارمنستان، عراق و سوریه می‌شود که مجموعا ۲۵ استان را در بر می‌گیرد؛ از جمله استان‌های:

آدیامان، آغری، باتمان، بینگول، بتلیس، دیاربکر، الازیغ، ارزنجان، قازیانتپ، گوموش‌خانه، حکاری، قارص، ملطیه، ماردین، شانلی‌اورفه، صرت، شیرناق، تونجلی، وان...به غیر از این استان‌ها، استان‌های دیگری نیز هستند. ضمنا بسیاری از نام‌ها با سیاست ترک سازی دولت ترکیه تغییر داده شده‌اند. برای نمونه هزارگل به ترجمه ترکی آن بین گول تبدیل شده و درسیم به دلیل مقاومت شدید آن در برابر ترک سازی به کلی تغییر نام داده شده‌است و به تونجلی تبدیل شده‌است. این اولین مکان در دنیاست که در آن در قرن بیستم بمباران شیمیایی برعلیه غیرنظامیان به کار برده شده‌است.

 در سوریه

کردستان سوریه شامل استان حسکه در شمال شرقی این کشور و قسمتی از استان حلب می‌باشد.

 وضعیت اقتصادی

 آثار باستانی

موزه آصف در شهر سنندج. محوطه باستانی بیستون در استان کرمانشاه. محوطه باستانی تاقبستان در شهر کرمانشاه. شکارگاه خسرو پرویز شهر کرمانشاه. معبد اناهیتادر شهر کنگاور. بناي طاق گرا در گردنه پاتاق بر سر راه كرمانشاه به سرپل ذهاب. تپه های باستانی کرمانشاه شامل: تپه گودين, تپه گنج دره, تپه آسياب,تپه سراب, تپه چغا گاوانه, تپه شیخی آباد. آتشکده چهار قاپو در قصر شیرین. کتیبه آنوبانی در سرپل ذهاب.